JASKRA PIERWOTNA ZAMKNIĘTEGO KĄTA (JPZK)

Jaskra pierwotnie zamkniętego kąta w odróżnieniu od długo bezobjawowej Jaskry pierwotnej otwartego kąta charakteryzuje się nawracającymi bólami głowy i oczu, okresowym zamgleniem widzenia oraz tęczowymi kołami wokół źródeł światła. Objawy występują we wczesnym stadium choroby i mogą zwiastować zamknięcie kąta przesączania.

Zamknięcie kąta przesączania może być wynikiem tzw. bloku źrenicznego. Dochodzi do niego w oczach nadwzrocznych wskutek fizjologicznego powiększania się wymiarów soczewki, która przesuwa tęczówkę w kierunku rogówki i zmniejsza wymiar komory przedniej oraz kąta przesączania. Wykonywanie codziennych czynności może prowadzić do blokowania kąta przesączania w miejscach, w których jest on anatomicznie najwęższy. I tak,  rozszerzenie źrenic w ciemnym pomieszczeniu np. kinie powoduje sfałdowanie tęczówki, która z kolei blokuje kąt przesączania. Inną, ale bardzo charakterystyczną czynnością predysponującą do zamknięcia kąta jest długotrwałe czytanie. Potrzeba dobrego widzenia do bliży uruchamia akomodację, która zmienia kształt i wymiar soczewki, a w konsekwencji blokuje kąt przesączania.

Z czasem proces może być nasilany rozwijającą się z wiekiem zaćmą. Choroba polega na powolnym mętnieniu i powiększaniu wymiarów soczewki, co prowadzi w oczach nadwzrocznych do trwałego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Wyróżniamy Pierwotne zamknięcie kąta, Patologiczne zamknięcie kąta, Jaskrę pierwotną zamkniętego kąta i różne ich odmiany.

Pierwotne zamknięcie kąta spowodowane jest anatomiczną budową gałki ocznej, która predysponuje do czasowego i odwracalnego zamknięcia kąta przesączania oraz  nie daje uszkodzenia nerwu wzrokowego. Objawy zależne są od szerokości obszaru objętego zamknięciem oraz od charakteru zamknięcia (nawracającego, podostrego, ostrego).

Nawracające pierwotne zamknięcie kąta charakteryzuje się samoistnie ustępującymi bólami oczu i głowy oraz pogorszeniem widzenia. Objawy mijają po ustąpieniu działania czynnika wywołującego (np. wyjście z ciemnego pomieszczenia, przerwanie czytania) zamknięcie kąta przesączania. Wówczas kąt otwiera się i ciśnienie wewnątrzgałkowe obniża się, a niepokojące dolegliwości ustępują. Pacjenci tłumaczą to często „zmęczeniem oczu”.

Podostre pierwotne zamknięcie kąta powoduje objawy podobne do tych, które występują w Nawracającym pierwotnym zamknięciu kąta, z tym że są one silniej wyrażone. Ustępują, gdy ustaje czynnik wywołujący gwałtowne zamknięcie kąta.

Ostre pierwotne zamknięcie kąta, zwane kiedyś „ostrym atakiem jaskry”, „ostrą jaskrą” powstaje w wyniku gwałtownego zamknięcia kąta przesączania na całym obwodzie. Objawy choroby przebiegają burzliwie. Oko jest czerwone i bardzo twarde. Silny ból głowy i oka może wywoływać wymioty. Źrenica staje się szeroka i owalna. Widzenie pogarsza się. Pojawiają się tęczowe koła wokół źródeł światła. Ciśnienie wewnątrzgałkowe osiąga bardzo wysokie wartości, nawet do 50-80 mmHg (statystyczna norma ciśnienia do 21mmHg). Objawy nie ustąpią samoistnie. Wymagają natychmiastowego wdrożenia skutecznego leczenia, w innym wypadku może dojść w krótkim czasie do znacznego uszkodzenia nerwu wzrokowego, a nawet ślepoty. Warto pamiętać, że Ostre pierwotne zamknięcie kąta może występować u ludzi wcześniej nie leczących się na jaskrę i  bez cech neuropatii jaskrowej.

Patologiczne zamknięcie kąta powstaje w wyniku trwałego blokowania kąta przesączania i utrudnienia odpływu cieczy wodnistej do krwioobiegu, co skutkuje stałym podwyższeniem ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Przewlekłe pierwotne zamknięcie kąta rozwija się w wyniku powolnego zamykania kąta przesączania przez zrosty przednie. Powoduje to przemieszczenie tęczówki do beleczkowania i kąta przesączania.  Choroba może nie dawać niepokojących objawów ze strony narządu wzroku pomimo utrwalonego, bardzo wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego. Oko przyzwyczaja się do narastającego stopniowo ciśnienia, nawet wtedy gdy przekracza ono wartość 40mmHg. Oko nie boli, a nerw wzrokowy ulega dalszemu uszkodzeniu.

Gdy proces trwa zbyt długo, rozwija się Jaskra pierwotna zamkniętego kąta z neuropatią nerwu wzrokowego. Z widocznymi charakterystycznymi zmianami jaskrowymi w nerwie wzrokowym i w badaniach dodatkowych. Choroba wymaga stałej opieki okulistycznej i leczenia przeciwjaskrowego hamującego dalszą destrukcję nerwu wzrokowego.

Leczenie schorzeń z zamkniętym kątem przesączania w porównaniu z Jaskrą pierwotną otwartego kąta jest leczeniem przyczynowym. Polega na otwarciu naturalnej drogi odpływu cieczy wodnistej i obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Warto jednak pamiętać, że w przypadku zarośnięcia kąta przesączania lub wcześniejszego uszkodzenia nerwu wzrokowego, poprawa odpływu nie cofnie już powstałych zmian.